Kỳ thủ số hai thế giới Đinh Lập Nhân thắng ván thứ ba liên tiếp, khi hạ Fabiano Caruana ở vòng 11 Candidates 2022.
Đinh Lập Nhân (phải) trong ván thắng Caruana tối 30/6 ở Madrid, Tây Ban Nha. Ảnh: Chess.com
Vòng 11 chứng kiến hai ván phân thắng bại, trong đó người giành điểm đều cầm quân đen. Hạt giống số hai Alireza Firouzja tiếp tục gây thất vọng khi cầm quân trắng nhưng thua Ian Nepomniachtchi. Kỳ thủ 19 tuổi lại đánh mạo hiểm, tự làm yếu thành dẫn tới thất bại sau 35 nước cờ.
Trong ba kỳ thủ bám đuổi gần Nepomniachtchi, chỉ Đinh thắng ở ván 11 trước Caruana. Cầm quân trắng, Caruana tạo áp lực ở trung cuộc nhưng Đinh phòng thủ chắc chắn. Ván cờ bước vào tàn cuộc với ưu thế một tốt cho Đen. Kỳ thủ Mỹ gốc Italy không được đánh giá quá cao ở tàn cuộc, rồi đi sai và thua sau 78 nước cờ. Đinh thắng ván thứ ba liên tiếp, để vươn lên độc chiếm nhì bảng dù vẫn ít hơn Nepomniachtchi 1,5 điểm.
Hai ván còn lại đều hòa. Hikaru Nakamura không tận dụng được ưu thế cầm quân trắng để hạ Richard Rapport. Còn hai kỳ thủ hết cơ hội vô địch Teimour Radjabov và Jan-Krzysztof Duda sớm chia điểm.
Bảng điểm sau vòng 11
TT
Kỳ thủ
Liên đoàn
Elo ban đầu
Điểm
1
Nepomniachtchi
FIDE
2766
8
2
Đinh
Trung Quốc
2806
6,5
3
Nakamura
Mỹ
2760
6
4
Caruana
Mỹ
2783
5,5
5
Radjabov
Azerbaijan
2753
5
6
Duda
Ba Lan
2750
4,5
7
Rapport
Hungary
2764
4,5
8
Firouzja
Pháp
2793
4
Nepomniachtchi có cơ hội thắng giải sớm hai vòng, với điều kiện cần là hạ Nakamura ở ván 12, diễn ra từ 20h thứ sáu 1/7, giờ Hà Nội. Nepomniachtchi có ưu thế cầm quân trắng, nhưng nhiều khả năng anh sẽ không mạo hiểm đánh thắng. Nhưng Nakamura có thể sẽ chơi liều hơn và mở ra cơ hội cho kỳ thủ Nga. Điều kiện đủ cho Nepomniachtchi là Đinh phải thua Radjabov. Nhưng dù thế nào, cơ hội để các đối thủ soán vị trí của kỳ thủ Nga rất nhỏ.
Các cặp đấu vòng 12: Nepomniachtchi - Nakamura, Đinh - Radjabov, Rapport - Caruana, Duda - Firouzja.
Kỳ thủ Mỹ sốt ruột khi đối thủ chưa đầu hàng ở thế thua
Hikaru Nakamura tỏ thái độ nóng ruột chờ Alireza Firouzja xin thua, ở vòng 10 giải cờ vua Candidates 2022.
Biểu cảm của Hikaru Nakamura, khi đang đạt ưu thế thắng Alireza Firouzja ở vòng 10 giải cờ vua Candidates 2022 tại Madrid, Tây Ban Nha hôm 29/6. Ảnh: Chess.com
Firouzja cầm quân đen nhưng chọn Phòng thủ Najdorf và mở cột g mạo hiểm với mục đích thắng. Nhưng Nakamura tỏ ra kinh nghiệm hơn để tạo bẫy chiếu hết vua đen chỉ sau 28 nước cờ. Sau khi đi nước thứ 28, Nakamura tỏ ra sốt ruột, khi anh liên tục quay mặt đi nhìn ra chỗ khác mà không phải bàn cờ. Có lúc anh còn chu môi, ngẩng đầu lên trời, ngồi không yên.
Nhưng Firouzja vẫn cố gắng tìm cách phòng thủ. Sau bốn nước cờ, và khoảng sáu phút, kỳ thủ Pháp gốc Iran mới chấp nhận thua. Đây là thất bại thứ ba của anh tại giải và đứng chót bảng, dù được coi là hạt giống số hai.
Còn Nakamura thắng ván thứ ba, với thành tích +1, để vươn lên đứng thứ ba, bằng điểm nhì bảng Fabiano Caruana. Nakamura không còn nhiều cơ hội chiếm đỉnh bảng của Ian Nepomniachtchi với cách biệt 1,5 điểm, nhưng anh vẫn còn nhiều hy vọng đứng thứ hai. Vị trí đó có thể đủ để tranh ngôi Vua cờ, nếu Magnus Carlsen từ chối thi đấu.
Nakamura được cho là Đại kiện tướng giàu nhất hiện tại, hơn cả Vua cờ Magnus Carlsen. Báo Tây Ban Nha El Pais cho biết: "Nhiều nguồn ước tính tài sản của Nakamura lên tới 50 triệu USD, chủ yếu từ livestream đánh cờ chứ không phải tiền thưởng thi đấu".
Nakamura cũng nói rằng anh chịu mất tiền khi dự Candidates 2022. Bởi nếu dành thời gian đó streaming đánh cờ, anh có thể kiếm được nhiều hơn. Quỹ thưởng của Candidates 2022 là 500.000 euro (522.000 USD), trong đó người thắng sẽ nhận 48.000 euro. Ngoài ra mỗi kỳ thủ còn nhận 3.500 euro cho 0,5 điểm đạt được.
Candidates 2022 quy tụ tám kỳ thủ hàng đầu thế giới, đấu vòng tròn hai lượt từ 17/6 đến 4/7 tại Madrid, Tây Ban Nha. Người thắng sẽ có quyền thách đấu Vua cờ Magnus Carlsen năm 2023.
Kỳ thủ Nga Ian Nepomniachtchi giữ vững đỉnh bảng với cách biệt 1,5 điểm, khi Candidates 2022 còn bốn vòng đấu.
Ngày 29/6 một lần nữa chứng kiến ba ván phân thắng bại, và ván duy nhất hoà có mặt Nepomniachtchi. Kỳ thủ Nga cầm quân trắng, nhưng không chơi mạo hiểm và hoà Teimour Radjabov sau 37 nước cờ. Ván này cũng kết thúc sớm nhất ngày, giúp kỳ thủ Nga có thời gian nghỉ ngơi và xem những đối thủ bám đuổi thi đấu.
Ian Nepomniachtchi bước vào phòng đấu hôm 29/6 gặp Teimour Radjabov ở Candidates 2022 tại Madrid, Tây Ban Nha. Ảnh: Chess.com
Trước vòng 10, Caruana đứng thứ hai với một điểm ít hơn đỉnh bảng. Nhưng kỳ thủ Mỹ gốc Italy cầm quân đen, thua Jan-Krzysztof Duda. Caruana lép vế ngay từ khai cuộc khi quân mã bị khoá chặt ở a5. Duda lợi dụng điểm này để dồn quân tấn công thành, cuối cùng bắt được một quân nhẹ của đối thủ. Kỳ thủ Ba Lan thắng ván đầu tay, và là người cuối cùng tại giải làm được điều này.
Thất bại của Caruana khiến cơ hội thắng giải gần như thuộc về Nepomniachtchi khi anh đã có bảy điểm. Trong bốn ván còn lại, kỳ thủ Nga chỉ cần hoà cả bốn. Khi đó ai muốn vượt anh sẽ phải kiếm ít nhất 3,5 điểm - một nhiệm vụ khó khăn khi các kỳ thủ có trình độ không chênh lệch nhiều.
Nhưng cuộc cạnh tranh giành vị trí thứ hai lại nóng lên, vì lần này á quân Candidates có thể tranh ngôi nếu Vua cờ Magnus Carlsen từ chối thi đấu. Hikaru Nakamura và Đinh Lập Nhân đều thắng ở ván 10, để bắt kịp điểm số với Caruana.
Nakamura cầm quân trắng, gặp Alireza Firouzja ở ván 10. Một lần nữa kỳ thủ Pháp gốc Iran lại mạo hiểm mở cột g với mục đích tấn công thành. Nhưng sau đó Đen vẫn phải nhập thành, và tự làm yếu vua, lại gần cạn giờ. Nakamura tận dụng thời cơ để đưa mã lên f5, tạo ra bẫy chiếu hết ở g7, và thắng chỉ sau 32 nước đi.
Đinh cầm quân đen, nhưng cũng thắng Richard Rapport để đạt 5,5 điểm. Đây là chiến thắng thứ hai liên tiếp của kỳ thủ số một Trung Quốc, còn Rapport trải qua chuỗi bốn ván phân thắng bại, trong đó có ba trận thua.
Vòng 11 bắt đầu lúc 20h hôm nay 30/6, giờ Hà Nội, với các cặp đấu Firouzja - Nepomniachtchi, Caruana - Đinh, Nakamura - Rapport và Radjabov - Duda. Firouzja có thể là niềm kỳ vọng cuối cùng để cản bước Nepomniachtchi tới trận chung kết cờ vua thế giới lần thứ hai liên tiếp.
Ngay sau ván đấu ở Candidates 2022, Fabiano Caruana và Ian Nepomniachtchi trao đổi về chuyên môn, nhưng bị trọng tài mời ra ngoài.
Trọng tài mời Caruana (trái) và Nepomniachtchi ra khỏi phòng thi hôm 27/6 ở Madrid, Tây Ban Nha. Ảnh: chụp màn hình
Kỳ thủ trao đổi chuyên môn ngay sau ván đấu là việc bình thường trong cờ vua, dù ở cấp độ nào. Sau ván hoà hôm 27/6, Caruana và Nepomniachtchi vẫn ngồi tại chỗ và bàn luận về những điều thú vị xoay quanh cuộc đấu trí. Điều này giúp các kỳ thủ hiểu được kế hoạch của đối thủ, và cải thiện trình độ. Khán giả cũng muốn nghe xem kỳ thủ đã suy tính thế nào ở các giai đoạn ván đấu.
Nhưng khi hai kỳ thủ đang thảo luận, một trọng tài đến và mời cả hai ra khỏi phòng đấu. Caruana và Nepomniachtchi đều không phản ứng gì mà tuân theo yêu cầu của trọng tài. "Các ván đấu khác vẫn đang diễn ra. Các cậu đang dẫn đầu nhưng không được phép làm phiền người khác", Đại kiện tướng Jan Gustafsson bình luận.
Kỳ thủ có thể thảo luận sau ván nếu họ không làm ảnh hưởng đến các bàn đấu bên cạnh. Khi thi đấu cờ vua, các kỳ thủ cần tập trung tối đa và chỉ một tiếng động nhỏ có thể khiến họ mất tập trung. Chẳng hạn khi đang tính toán sâu cho một thế cờ, việc bị phân tâm có thể khiến họ phải làm lại từ đầu.
Video Player is loading.
Hiện tại
0:28
/
Thời lượng
0:42
Đã tải: 0%
Tiến trình: 0%
Việc thảo luận sau ván đôi khi tiến hành bằng tiếng nói thầm, hoặc thậm chí chỉ bằng cử chỉ tay. Kỳ thủ chỉ vào các ô cờ như để ra dấu hiệu rằng: "Nếu tôi đi thế này, anh sẽ làm thế nào?". Đối thủ sẽ hiểu ra ngay mà không cần dùng tiếng nói.
Sau hôm 28/6 nghỉ, Candidates sẽ trở lại ở ván 10 lúc 20h hôm nay 29/7, giờ Hà Nội, với các cặp đấu Nepomniachtchi - Radjabov, Duda - Caruana, Nakamura - Firouzja và Rapport - Đinh. Do giải chỉ còn năm vòng, các kỳ thủ sẽ cố gắng chơi mạo hiểm hơn để bắt kịp người dẫn đầu Nepomniachtchi.
Kinh phí là vấn đề then chốt khiến Việt Nam chưa thể có nhiều giải đấu tính Elo quốc tế.
Theo thống kê của Liên đoàn Cờ vua thế giới FIDE, Việt Nam có 16 giải (hoặc bảng đấu trong giải) có tính Elo năm 2019, thời điểm trước khi Covid-19 lan rộng. Con số này không chỉ thấp hơn các nước hàng đầu khác ở châu Á như Ấn Độ 175 giải hay Trung Quốc 46 giải. Việt Nam cũng chỉ đứng thứ sáu ở Đông Nam Á về số giải tính hệ số, tương đương Indonesia.
Thống kê trên không hề tương xứng với thực lực của cờ vua Việt Nam hiện tại. Ở bảy giải đồng đội châu Á gần nhất, Việt Nam năm lần đứng trong top 3. Còn ở ba giải cá nhân châu Á gần nhất, Việt Nam cũng có hai nhà vô địch là Lê Quang Liêm (2019) và Võ Thị Kim Phụng (2017). Hay ở các giải trẻ châu Á, Việt Nam cũng thường có thành tích cao hàng đầu. Có thể coi nền cờ vua Việt Nam đang thuộc nhóm đầu châu lục.
Nhưng do chưa có nhiều giải đấu tính Elo, đặc biệt là các giải tầm cỡ quốc tế, Elo của nền cờ vua Việt Nam đang thấp hơn thực lực. Điều này đúng hơn với các kỳ thủ trẻ, khi họ thiếu môi trường cải thiện hệ số. "Elo thực lực của các kỳ thủ trẻ Việt Nam cứ phải cộng thêm 200 đơn vị nữa mới chuẩn", Đại kiện tướng nam Bùi Vinh nói với VnExpress.
Vì Elo đang thấp hơn thực lực, các kỳ thủ Việt Nam ngại thi đấu với nhau nếu giải tính Elo. Bởi khi đó Elo trung bình của giải sẽ không cao. Elo của các kỳ thủ sẽ không cải thiện được, hay thậm chí bị kéo xuống dù họ đạt kết quả không tệ. Hai yếu tố dẫn tới việc tăng giảm Elo của một kỳ thủ chính là Elo trung bình của các đối thủ, và số điểm đạt được từ giải đó.
Kỳ thủ Đầu Khương Duy tại giải cờ vua quốc gia 2020 tại Hà Nội. Duy đang có Elo 1.754 ở tuổi 11, nhưng từng thắng Đại kiện tướng Cao Sang với Elo trên 2.400 ba năm trước. Ảnh: Xuân Bình
"Nhiệm vụ đầu tiên là phải cải thiện Elo kỳ thủ Việt Nam lên đúng với thực lực", Bùi Vinh nói thêm. "Nhưng vấn đề này phức tạp, và phải được cải thiện dần dần".
Để tăng Elo của kỳ thủ Việt Nam cho đúng với kỳ lực, có hai phương án. Một là kỳ thủ ra nước ngoài thi đấu, ở những nơi kỳ thủ có Elo đúng với thực tế. Những nơi này là Ấn Độ, Nga, Mỹ hay các nước châu Âu. Phương án hai là Việt Nam mời những kỳ thủ quốc tế về đấu với các kỳ thủ Việt Nam. Cả hai phương án này đều vướng phải bài toán kinh phí.
Cờ vua không phải môn thể thao thu hút người xem, dù số lượng người chơi cờ không ít. FIDE thống kê có khoảng 300 triệu đến 600 triệu người chơi cờ thường xuyên. Nhưng không phải người chơi cờ nào cũng thích xem người khác đấu cờ, đặc biệt là với các kỳ thủ mạnh. Một người có Elo thấp sẽ khó hiểu được ván cờ của một Kiện tướng FIDE (FM) trở lên. Kỳ thủ phong trào cũng sẽ không hiểu vì Đại kiện tướng lại đi quân như vậy. Điều này khác với các môn thể thao đại chúng như bóng đá, quần vợt hay bóng rổ.
Nhưng đây là bài toán mà bất cứ nền cờ vua nào cũng gặp phải, và không dễ để thu hút các nhà tài trợ. "Kỳ thủ nhí của Việt Nam thiếu môi trường cọ xát, thi đấu, khi mỗi năm ở Việt Nam chỉ có giải HDBank là tính hệ số Elo", Siêu đại kiện tướng Lê Quang Liêm nói. "Điều này làm cho việc phát triển trình độ và đạt danh hiệu quốc tế khó khăn hơn rất nhiều. Trong khi đó, ở Mỹ và châu Âu, mỗi năm có rất nhiều giải trẻ, giải mở rộng, giải lấy chuẩn được tổ chức liên tục".
Câu hỏi được đặt ra là vì sao Việt Nam ít giải tính hệ số Elo?
Có thể chia những giải tính Elo làm ba nhóm: giải tính Elo trong nước, quốc tế và giải lấy chuẩn. Để một nước tổ chức những giải như này, FIDE đều yêu cầu liên đoàn cờ quốc gia đó phải nộp phí. Tuỳ vào số lượng kỳ thủ và Elo trung bình của giải, khoản phí phải nộp sẽ khác nhau. Nhưng khoản phí này thường không cao, không quá 10 euro (khoảng 250.000 đồng) cho một kỳ thủ dự giải mở. Số tiền này càng giảm nếu số kỳ thủ dự giải tăng lên.
Với giải tính Elo trong nước không lấy chuẩn, đây thường là cơ hội để các kỳ thủ kiếm những hệ số Elo đầu tiên. Theo quy định, một kỳ thủ chưa có Elo cần gặp ít nhất 5 kỳ thủ có Elo, và đạt tối thiểu 0,5 điểm trong 5 ván này. Hiện tại, một số CLB cờ vua ở Việt Nam đã tự tổ chức những giải như vậy để các kỳ thủ trẻ có những hệ số Elo đầu tiên.
Với giải tính Elo quốc tế, Elo trung bình của giải cũng phải đủ cao để thu hút các kỳ thủ nước ngoài tham dự. Nhưng cũng vì Elo của kỳ thủ Việt Nam thấp hơn thực tế, các kỳ thủ nước ngoài sẽ ít có nguyện vọng thi đấu ở đây. Bùi Vinh đã phối hợp tổ chức bốn giải cờ vua quốc tế Hà Nội mở rộng, nhưng các kỳ thủ dự giải hầu hết là người Việt Nam, và cũng hiếm có kỳ thủ Elo trên 2.000 tham dự.
Dallas Wilson là kỳ thủ quốc tế hiếm hoi dự giải, nhưng anh cũng sống ở Việt Nam trong thời gian đó. Kỳ thủ New Zealand đang có Elo 1.575 này nói với VnExpress: "Tôi đã bị một vài kỳ thủ 9, 10 tuổi ở Việt Nam huỷ diệt. Hệ số Elo của tôi hiện rất tệ. Kỳ thủ trẻ Việt Nam may mắn, vì được nhiều Đại kiện tướng dạy dỗ. Cờ vua rất phổ biến ở Việt Nam, và các kỳ thủ trẻ cũng được nhà nước hỗ trợ nhiều. Còn nhà nước New Zealand chẳng bao giờ hỗ trợ cho kỳ thủ, nên chúng tôi phải tự bỏ tiền túi dự giải".
Như Wilson đã nói, cờ vua Việt Nam may mắn khi được nhà nước hỗ trợ nhiều, so với các nước khác. Lệ phí dự các giải đấu tính Elo của Việt Nam cũng thấp hơn nhiều so với quốc tế. Chẳng hạn các giải First Saturday tại Hungary, hay Third Saturday ở Montenegro, lệ phí mà từng kỳ thủ phải đóng thường từ 200 euro (5 triệu đồng) trở lên, dù ở bảng đấu có Elo trung bình thấp hay cao. Còn ở Việt Nam, các kỳ thủ thường không phải đóng quá 1 triệu đồng.
Dù ban tổ chức giải thường hỗ trợ kỳ thủ quốc tế lệ phí, nhưng mức độ thu hút của giải ở Việt Nam vẫn chưa đủ thuyết phục họ tới dự. Kỳ thủ nước ngoài vẫn phải bỏ tiền di chuyển và ăn ở tại đây, nếu họ không sống ở Việt Nam. Điều này khiến các kỳ thủ Việt Nam lại tự đánh với nhau, kéo Elo xuống thấp hơn.
Kiện tướng FIDE nữ Nguyễn Thiên Ngân thi đấu ở giải vô địch Đông Nam Á 2019 tại Bắc Giang. Elo hiện tại của cô là 1.861, nhưng từng vô địch cờ chớp quốc gia năm 2021. Ảnh: Xuân Bình
Còn ở giải muốn lấy chuẩn, vấn đề lớn nhất chính là kinh phí.
Ban tổ chức gần như bắt buộc phải thu hút được các nhà tài trợ. Với những giải kiếm chuẩn, FIDE quy định phải có kỳ thủ từ ít nhất 5 quốc gia góp mặt tại giải.
Để một kỳ thủ kiếm chuẩn, dù là Kiện tướng FIDE (WFM và FM), Kiện tướng quốc tế (WIM và IM) hay Đại kiện tướng (WGM và GM), các đối thủ thường phải có Elo cao, khoảng 2.000 trở lên. Nếu kỳ thủ muốn kiếm chuẩn IM hay GM, quy định càng khó khăn hơn. Chẳng hạn để kỳ thủ kiếm chuẩn IM, điều kiện cần là Elo trung bình của giải phải từ 2.230 trở lên. Và họ cũng cũng gặp ít nhất ba IM hoặc GM tại giải.
Nói cách khác, để tổ chức các giải kiếm chuẩn, ban tổ chức cần thu hút được một lượng kỳ thủ quốc tế theo yêu cầu. Những kỳ thủ này cũng có Elo cao, và có đẳng cấp. Lúc này, bài toán kinh phí xuất hiện.
Để mời được những kỳ thủ quốc tế có đẳng cấp, ban tổ chức sẽ phải đề nghị họ một khoản phí "lót tay".
Số tiền này có thể lên tới 500 USD (khoảng hơn 11 triệu đồng) hoặc hơn nữa, tuỳ vào đẳng cấp và Elo của kỳ thủ. Ngoài ra, ban tổ chức cũng cần hỗ trợ, hoặc chi trả một phần phí đi lại và ăn ở cho họ. Giải thưởng cũng phải ở mức đủ hấp dẫn để thu hút các kỳ thủ này. Không dễ gì để tổ chức một giải đấu kiếm chuẩn ở Việt Nam, nếu không có nhà tài trợ thành tâm.
Việt Nam không phải mảnh đất "màu mỡ" để các kỳ thủ quốc tế đến kiếm Elo, hay đạt chuẩn, cũng vì Elo của kỳ thủ Việt Nam thấp hơn thực lực. Kỳ thủ nước ngoài dễ có nguy cơ mất Elo hơn là được, nếu thi đấu ở Việt Nam. Để chấp nhận mạo hiểm, họ phải được bù đắp, không gì khác bằng thu nhập. Chưa kể ban tổ chức cũng cần chuẩn bị trang thiết bị để tổ chức giải, hay thù lao cho các trọng tài.
Ngay cả các kỳ thủ hàng đầu Việt Nam cũng không mừng khi thi đấu những giải tính Elo trong nước. Giải vô địch quốc gia (A1) vừa kết thúc hôm 5/3 là giải toàn quốc duy nhất tính Elo. Nhiều kỳ thủ trẻ dự giải có Elo thấp hơn thực lực tới vài trăm đơn vị. Elo trung bình của bảng nam là 2.005, còn bảng nữ là 1.731.
Kỳ thủ số hai Việt Nam Nguyễn Ngọc Trường Sơn cũng chưa từng vô địch quốc gia, chủ yếu vì anh ít dự giải. "Nếu tính Elo, ban tổ chức nên thắt chặt kỳ thủ dự giải", Đại kiện tướng nữ Võ Thị Kim Phụng nói với VnExpress. "Giải A1 hiện có xu hướng phong trào quá, nên mọi người đánh không hào hứng lắm. Vì vô địch cũng không có suất đi giải nào nữa".
Cờ vua Việt Nam đang rơi vào một vòng lặp luẩn quẩn.
Elo hiện tại của nền cờ thấp hơn thực lực khoảng 200 đơn vị. Để cải thiện Elo, kỳ thủ cần được thi đấu với các kỳ thủ quốc tế. Nhưng kỳ thủ quốc tế không muốn thi đấu ở đây vì Elo trung bình của Việt Nam thấp hơn thực lực. Giải được bài toán này không thể chỉ là công việc ngắn hạn.
"Việt Nam đang có kế hoạch tổ chức thêm nhiều giải đấu tính Elo trong năm nay", Tổng thư ký Liên đoàn cờ Việt Nam - bà Nguyễn Thị Anh Thư - cho biết. "Trước và sau SEA Games, sẽ có hai giải đấu diễn ra tại Hà Nội. Liên đoàn cũng đã gửi thư mời các nước khác trong khu vực. Tiếc là hai năm qua Covid-19 khiến nhiều giải đấu bị trì hoãn".
Giải đầu tiên dự kiến diễn ra từ 8/4 đến 17/4 tại Hà Nội. Nhưng hiện tại Covid-19 Việt Nam và Hà Nội vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm. Thực trạng cờ vua Việt Nam hiện tại còn nhiều trở ngại khác, hóc búa không kém dịch bệnh. Nhưng ít nhất, những người làm cờ vua đã bắt đầu tìm lời giải cho bài toán này.
Đinh Lập Nhân cầm quân trắng, hạ Jan-Krzysztof Duda ở vòng chín Candidates 2022, để nuôi hy vọng mong manh thành người thách đấu Vua cờ Magnus Carlsen.
Vòng chín diễn ra tối 27/6 chứng kiến ba ván phân thắng thua, nhưng Fabiano Caruana không thể cân bằng đỉnh bảng với Ian Nepomniachtchi. Có ưu thế nhỏ sau khai cuộc, nhưng Caruana không chuyển hoá được thành chiến thắng, giúp kỳ thủ Nga vững vàng ở ngôi đầu với cách biệt một điểm.
Đinh Lập Nhân (trái) thắng ván đầu tay trước Duda ở Candidates 2022 tại Madrid, Tây Ban Nha tối 27/6. Ảnh: Chess.com
Ở nhóm sau, hạt giống số một Đinh và số hai Alireza Firouzja cùng thắng ván đầu tay. Thế cờ giữa Đinh và Duda cân bằng ở trung cuộc, nhưng kỳ thủ Trung Quốc tạo được tốt thông cột a, khiến đối thủ không tìm ra cách chống đỡ. Chiến thắng sau 61 nước cờ giúp Đinh leo lên thứ tư với 4,5 điểm, ít hơn Nepomniachtchi hai điểm khi giải còn năm vòng.
Firouzja cũng cầm quân trắng, thắng Richard Rapport. Đây là ván thứ ba liên tiếp Rapport có kết quả thắng thua. Lần này anh hơn tốt ở khai cuộc nhưng không thể nhập thành, khiến vua bị tấn công và thua sau 41 nước cờ.
Ván còn lại Hikaru Nakamura được kỳ vọng thắng để vươn lên bằng điểm đồng hương Caruana, nhưng bất thành. Kỳ thủ Mỹ gốc Nhật Bản thậm chí còn thua Teimour Radjabov. Cũng như Đinh và Firouzja, Radjabov thắng ván đầu tay tại giải.
Từng vòng trôi qua, Nepomniachtchi lại tiến gần đến cơ hội thành người thách đấu lần thứ hai liên tiếp. Trong năm ván còn lại, có tới ba ván Nepomniachtchi được cầm quân trắng. Hai ván cầm quân đen của anh diễn ra trước Firouzja và Duda. Nhưng trước mắt, các kỳ thủ sẽ dành ngày 28/6 để nghỉ ngơi, trước khi bước vào vòng 10.
Magnus Carlsen có thể không bảo vệ ngôi ở trận chung kết tiếp theo, nhưng anh vẫn sẽ được công nhận là Vua cờ.
Carlsen đã không ít lần chỉ trích cách tổ chức trận chung kết cờ vua thế giới theo thể thức hai kỳ thủ đấu nhiều ván. Vua cờ Na Uy muốn đánh kiểu loại trực tiếp và tie-break cờ nhanh, gần giống như World Cup cờ vua, dù anh chưa từng vô địch World Cup.
Carlsen (phải) trong trận bảo vệ ngôi trước Nepomniachtchi, ở Dubai cuối năm 2021. Ảnh: FIDE
Ở chung kết thế giới cuối năm 2021, Carlsen gây bất ngờ khi tuyên bố anh "gần như chắc chắn chỉ bảo vệ ngôi lần nữa, nếu người thách đấu thuộc thế hệ mới". Trong khi ở Candidates 2022 đang diễn ra tại Madrid, Tây Ban Nha, hai người dẫn đầu qua gần nửa chặng đường là Ian Nepomniachtchi và Fabiano Caruana.
Hai kỳ thủ này đều là bại tướng của Carlsen lần lượt ở chung kết thế giới năm 2020 và 2018. Người thắng Candidates 2022, sẽ tranh ngôi với Carlsen vào năm sau.
Đánh giá về phát biểu của Carlsen, Caruana nói: "Tôi không quan tâm nhiều đến những lời đó. Carlsen thường nói ra những gì anh ấy nghĩ, nhưng có thể anh sẽ thay đổi suy nghĩ đó trong tương lai. Chẳng ai biết trước được".
Theo quy định của FIDE, nếu một trong hai kỳ thủ ở trận tranh ngôi từ chối thi đấu, người về nhì Candidates sẽ được đôn lên đánh thay. Tức là nếu Carlsen không bảo vệ ngôi, trận chung kết sẽ diễn ra giữa hai người đứng đầu Candidates, nhiều khả năng là Nepomniachtchi và Caruana. Liệu khi đó, Carlsen có còn xứng đáng được coi là Vua cờ?
Nepomniachtchi trong ván đấu Caruana ở vòng hai Candidates 2022 tại Madrid, Tây Ban Nha hôm 18/6. Ảnh: Chess.com
Giới chuyên môn ghi nhận 16 Vua cờ (classical world champions) trong lịch sử từ năm 1886, lần lượt là Wilhelm Steinitz, Emanuel Lasker, Jose Raul Capablanca, Alexander Alekhine, Max Euwe, Mikhail Botvinnik, Vasily Smyslov, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, Boris Spassky, Bobby Fischer, Anatoly Karpov, Garry Kasparov, Vladimir Kramnik, Viswanathan Anand và Carlsen. Kỳ thủ được coi là Vua cờ nếu cướp ngôi của Vua cờ trước đó.
Năm 1993, do bất đồng với FIDE, Vua cờ Kasparov và người thách đấu Nigel Short tách ra khỏi Liên đoàn để chơi trận tranh ngôi do Hiệp hội cờ vua nhà nghề (PCA) bảo trợ. Kasparov bảo vệ ngôi cho đến năm 2000, khi ông thua Kramnik tại London, Anh.
Giai đoạn 1993 - 2005, FIDE tổ chức những giải đấu riêng để chọn ra nhà vô địch thế giới, nhưng thiếu Vua cờ như Kasparov hay Kramnik. Giai đoạn đó xuất hiện bảy nhà vô địch FIDE nhưng không được coi là Vua cờ, gồm Karpov, Alexander Khalifman, Anand, Ruslan Ponomariov, Rustam Kasimdzhanov và Veselin Topalov.
Đến năm 2006 tại Elista, Nga, các bên mới tổ chức trận đấu thống nhất ngôi giữa Vua cờ Kramnik và nhà vô địch FIDE Topalov. Kể từ đó, FIDE tiếp tục tổ chức các trận tranh ngôi, và người thắng được gọi là Vua cờ. Ngoại trừ năm 2007, các trận chung kết còn lại đều diễn ra theo thể thức đánh 12 hoặc 14 ván.
Bobby Fischer (trái) và Anatoly Karpov. Ảnh: Chessbase
Lịch sử mới ghi nhận hai trường hợp Vua cờ không bảo vệ ngôi. Đầu tiên là Alexander Alekhine năm 1948, bởi ông đã qua đời hai năm trước đó. Fischer cũng từ chối bảo vệ ngôi trước Karpov năm 1975 ở Manila, Philippines, vì ông không đồng tình với thể thức thi đấu 24 ván của FIDE. Karpov nghiễm nhiên thành Vua cờ mới, và ông cũng khẳng định năng lực bằng nhiều lần bảo vệ ngôi.
Nếu Carlsen không bảo vệ ngôi và cũng không có ý định tổ chức một trận bảo vệ ngôi, một trong hai người đứng đầu Candidates 2022 sẽ thành Vua cờ tiếp theo giống như trường hợp của Karpov năm 1975. Còn nếu Carlsen muốn tổ chức một trận, hoặc giải đấu để bảo vệ ngôi và thắng, anh vẫn sẽ là Vua cờ giống như Kasparov năm 1993.
